در سال 1327هجری شمسی به همت آیتالله طالقانی و به امامت ایشان، مسجد هدایت تأسیس شد.(این مسجد، قبل از آن، تکیهای بیش نبود و تنها در ایام محرم گشوده و مراسم سوگواری در آن برگزار میشد.)
نگاهی اجمالی به مسجد هدایت
این مسجد در خیابان جمهوری اسلامی تهران قرار دارد. این بنای باقیمانده از دورهی قاجار به شماره ۱۵۷۸۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
بنای اولیه مسجد هدایت در زمان قاجار نهاده شد که در ابتدا تکیهای بیش نبود. بانی تکیه و مقبره هدایت، علی قلیخان مخبرالدوله فرزند رضا قلیخان هدایت و واقف مسجد و مقبره و درمانگاه هدایت، حاج مهدیقلی خان هدایت بوده است. خانواده هدایت نسلاندرنسل از زمان اولین پادشاهان قاجار دارای منصب بودند و تا زمان به قدرت رسیدن رضاشاه در صدر نظام حکومتی قرار داشتند.
پس از گذشت سی سال از مرگ وی بنای مقبره نیز به رواق مسجد اضافه شد. با اضافه شدن مقبره به شبستان، مسجد دارای چهار فرشانداز و دو ورودی شد. ورودی اول از خیابان جمهوری اسلامی که ورودی مقبره بوده و ورودی دوم همان ورودی اصلی مسجد که از بنبست کنار مسجد است.
سردرِ اصلی مسجد کاربند زیبایی دارد که تماماً با کاشیکاری معرق پوشیده شده است. کاشیکاری نفیس سردر دستنخورده باقیمانده و بعد از عبور از آن وارد فضایی میاندر میشویم که حدفاصل شبستان و ورودی است. مرز قدیمی بین مسجد و مقبره با ستون و تویزهای نیزهدار مشخص است. طی مرمت و بازسازی انجامشده روی مسجد در سال ۱۳۶۸ تا سال ۱۳۷۰ شمسی سقف از بالای محراب تا ارتفاع حدودا دو متر بالاتر رفته است و یک نیمطبقه بر روی آن ساختهشده است که مسجد را وسعت بخشیده است.
نیمطبقه تقریباً تنها بر روی قسمتی که مقبره بوده قرار دارد و سقف شبستان در ارتفاع بالاتری است که نورگیری با آینهکاری زیبا در آن تعبیهشده است که آن نیز طی مرمت انجامشده به وجود آمده است. چشمگیرترین تزئین مسجد کاشیکاری معرق سردر و مقبره و محراب باکمی تغییر در دورههای جدید مرمتشده است ولی هنوز نشان از گذشته بر آن باقی است. کاشیکاری معرق برجسته که نمونه آن را در محراب مسجد کاظمیه شاهد هستیم. البته تاریخ دقیقی از کاشیکاری قدیمی مسجد در دست نیست ولی در پای کاشیکاری ورودی مسجد از بنبست مجاور مسجد که کتیبهای معرق است امضای سید محمدعلی صفیر مربوط به سال ۱۳۴۴ نقش بسته شده است.
کتیبه دورتادور شبستان و نیز اطراف محراب نیز مربوط به سال ۱۳۸۲ هجری قمری است. سنگقبر مرحوم هدایت نیز در ضلع غربی مسجد و روبهروی قبر مرحوم به دیوار نصبشده است. سنگ قبر از مرمر بوده و روی آن نقش برجسته و حجاریشده است. به دلیل ارزش تاریخی سنگ آن را بر روی دیوار نصبکردهاند. فضای داخلی مسجد بهجز کتیبه دورتادور شبستان و محراب تماماً آجر کاری است که بندکشی آن از شیشه است.
در مسجد هدایت ۱۰ تن از خاندان هدایت؛ علیقلی خان هدایت، علیقلی خان مخبر الدوله، جعفرقلی خان نیرالملک، اقتدار الملوک هدایت(دختر علیقلیخان مخبرالدوله)، حسینقلیخان هدایت(پسر مخبرالدوله)، نصرالملک و مصطفی علیقلی خان فهیمالدوله(نوههای مخبرالدوله، مریم خانم هدایت و عبدالعلی خان هدایت) همسر و فرزند محمدقلی خان مخبرالملک به خاک سپردهشدهاند.
مسجد هدایت بهعنوان یکی از کانونهای مبارزه سیاسی مکتبی، سابقهای مستمر و ممتد در بیدارگری و جنبش اجتماعی مردم ایران دارد.
در سال 1327 هجری شمسی به همت آیتالله طالقانی و به امامت ایشان، مسجد هدایت تأسیس شد.(این مسجد، قبل از آن، تکیهای بیش نبود و تنها در ایام محرم گشوده و مراسم سوگواری در آن برگزار میشد.) واقعشدن مسجد هدایت در مجاورت سینما پارک در خیابان استانبول(اسلامبول) و نزدیکی به لالهزار (که یکی از مراکز تجمع و تفریح مردم آن روز تهران بود) بر اهمیتش افزود و آن را در کانون توجه اقشار مختلف بازار، توده مردم و بهویژه دانشجویان و دانشگاهیان قرار داد و این مکان بهعنوان پایگاهی برای مبارزه و آموزش و اشاعه فرهنگ انقلابی و اسلامی به شمار میرفت.
مرحوم آیتالله طالقانی در سال 1343 در مسجد هدایت دروس خود را پایهگذاری کرد. از همان سالها این مسجد را بهعنوان پایگاهی برای مبارزه با نظام ستمشاهی قرار داد. آیتالله طالقانی در دوران امام جماعت خود در مسجد هدایت جلسات تفسیر قرآن و سخنرانی علما و برخی روشنفکران را ترتیب داده بود و هر بار که ایشان به زندان میرفت یا ممنوع المنبر میشد سخنرانان دیگری در این مسجد، و بیشتر شبهای جمعه سخنرانی داشتند.
این مسجد در حوادث مهم تاریخی چون قیام 30 تیر 1331، کودتای 28 مرداد 1332، قیام 15 خرداد 1342، آغاز مبارزات مسلحانه و شکلگیری انقلاب اسلامی، مرکز آموزش مذهبی و سازماندهی نیروهای مبارز علیه رژیم با رهبری و زعامت امام خمینی(ره) بوده است. بهویژه بعد از تبعید امام خمینی(ره) از ایران این مسجد به یکی از کانونهای فعال مبارزان و گویندگان انقلابی تبدیل شد.
پس از ارتحال آیتالله طالقانی، در سال 1361 آیتالله علی تهرانی به امامت جماعت مسجد هدایت منصوب شد.
خدمات مسجد هدایت
الف: دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی در سال 1372 تحت نظارت آیتالله علی تهرانی تأسیس شد و عمده فعالیتهای آن در زمینههای زیر است:
1. آموزش مکاتبهای معارف اسلامی:
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مفتخر است در پرتو رهبری معظم انقلاب اسلامی حضرت آیتالله خامنهای با انتشار جزوات آموزشی اصول اعتقادی اسلام، مشترکین را در سطح کشور، خاصه مناطق محروم و مرزی تحت پوشش آموزش مکاتبهای رایگان قرار دهد و در خاتمه به مشترکینی که با موفقیت دورههای آموزشی را طی نمایند کارنامه آموزشی و جوایزی را اهدا نماید.
2. پایگاه اطلاعرسانی دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت(www.hedayatgar.ir):
این پایگاه با هدف اشاعه فرهنگ اصیل تشیع و سیره اهلبیت با بهرهگیری از تجهیزات و امکانات پیشرفته و استفاده از اساتید جهت فراهم کردن بستری مناسب برای تعلیم شعائر اسلامی در فضای مجازی راهاندازی شده است. این پایگاه با استقبال خوب مخاطبین و مشترکین داخل و خارج از کشور روبهرو شده است.
3. مرکز خدمات رسانهای:
این مرکز مسئولیت پخش زنده برنامهها و مراسم مذهبی مسجد هدایت بهصورت تصویری و صوتی از نشانی اینترنتی www.hedayatgar.ir/fa/live، تولید کلیپهای آموزشی، تهیه و توزیع محصولات آموزشی و فرهنگی (CD,DVD) و تولید عکس و پوستر مناسبتی را بر عهده دارد.
ب: صندوق قرضالحسنه امام حسن مجتبی علیهالسلام
این صندوق در سال 1376با هدف کمک به نیازمندان و مستمندان به همت جمعی از خیرین تحت نظارت عالیه آیتالله علی تهرانی تاسیس شده است و در طول این سالها خدمات ارزشمندی بهصورت پرداخت وام به مراجعان ارائه مینماید.
ج: باشگاه رزم انتظاران حضرت مهدی(عج)
این مجموعه در سال 1362 به همت و مدیریت آقای حاج احمد علمایی تحت نظارت آیتالله علی تهرانی در ساختمان مجاور مسجد شروع به کار کرد.
در سالهای جنگ تحمیلی تمام تلاش این مجموعه، پرورش نیروی ورزیده و آموزشدیده برای جبهههای جنگ بوده است.
بعد از پایان جنگ هم با همین هدف، آموزش به عموم علاقمندان علیالخصوص بسیجیان عزیز ادامه یافت.
همچنین در کنار آموزش علوم رزمی به آموزش قرآن و احکام نیز در این مجموعه اهتمام ویژهای میشود که حاصل آن ارائه جوانانی متدین و انقلابی توأم با بدنی سالم و ورزیده به جامعه اسلامی است.
لازم به توضیح است کلیه امکانات و آموزشهای این مجموعه بهصورت رایگان در اختیار علاقهمندان قرار میگیرد.
د: امور خیریه
هدف از تشکیل این واحد از مسجد کمک به نیازمندان، خدمات درمانی، تهیه جهیزیه و تهیه بستههای غذایی است. عمده مراجعین به این قسمت کسانی هستند که نیاز مالی دارند. کمکهای این قسمت شامل کمکهای بلاعوض مالی، تهیه جهیزیه، اقدام برای تهیه سرپناه برای خانوادههایی که دچار مشکل مسکن هستند، کمک به تهیه داروهای بیماران نیازمند و سایر امور خیریه است.
هـ: بسیج مسجد هدایت
بسیج مسجد هدایت با برگزاری کلاسهای آموزش روخوانی قرآن و همچنین برگزاری مسابقات قرآن با تقدیم جوایزی از قبیل کمکهزینه برای سفرهای زیارتی باعث تشویق و ترغیب جوانان و میل و گرایش آنان به قرآن میشود.
و: پایگاه اطلاعرسانی مسجد هدایت (www.Masjedhedayat.ir)
این پایگاه وظیفه اطلاعرسانی، معرفی و ارائه برنامههای تبلیغی و مذهبی شامل سخنرانیها، برگزاری مجالس مذهبی، مسابقات قرآن و سایر برنامههای مسجد را دارد.
فعالیت های بسیج مسجد فقط روخوانی قرآن نیست، بلکه عمل به آیات نیز میباشد. نمونه اش جذب و سازماندهی بیش از هزار نفر از ابتدای تشکیل بسیج و تقدیم بیش از 15 شهید در دوران دفاع مقدس.